Dr. Nihat TANFER
AĞIZ, DİŞ VE ÇENE CERRAHİSİ UZMANIDr. Nihat TANFER
AĞIZ, DİŞ VE ÇENE CERRAHİSİ UZMANI
Ortodonti
Dişlerin, alt ve üst çenelerin ve yüz kemiklerinin birbirleriyle olan ilişkilerini bireyin yaşı, büyüme ve gelişim durumunu göz önünde bulundurarak inceleyen, diş-çene-yüz bölgesini ilgilendiren anomalinin (bozuk yapının) oluşmasını önlemeye çalışan, normalden sapmaların olduğu vakaları tespit ederek bu düzensizlikleri durdurmayı ve tedavi etmeyi amaçlayan, iyi bir estetik ve fonksiyon elde etmeyi hedefleyen Diş Hekimliği uzmanlık dalına “Ortodonti” denir.
Ortodontik Tedavi Neden Gereklidir ?
Düzgün dişler ve çeneler iyi bir estetik, güzel gülüş ve konuşma yanında rahat çiğneme ve beslenme sağlar, diş ve dişetlerinin sağlıklı olmasına katkıda bulunur.
Çapraşıklık olan diş kavislerinde yetersiz ağız hijyenine bağlı oluşabilecek dişeti hastalığı ve diş çürüğü riski ortodontik tedavi ile ortadan kalkar.
Hatalı alt çene konumlandırmasına bağlı alt çene eklemi bozuklukları gibi fonksiyonel problemlerin oluşma riski ortodontik tedavi sonucunda elde edilen düzgün dişsel kapanış sayesinde önlenir.
Ortodontik Bozukluklar Ne Zaman Oluşur ?
Ortodontik sorunlar, çocukluk çağında başlayabileceği gibi, diş kaybı, dişeti rahatsızlıkları, travma gibi problemlere bağlı olarak erişkin yaşta da oluşabilir.
Ortodontik Bozuklukların Nedenleri Nelerdir ?
- Kalıtsal etkenler,
- Doğumsal anomaliler (doğumsal eksik veya fazla diş germi, dudak ve damak yarığı vb.),
- Hatalı fonksiyonlar (ağız solunumu gibi),
- Zararlı alışkanlıklar (parmak emme, kalem ısırma, uzun süre emzik kullanma vb.),
- Çürük nedeniyle süt dişlerinin (özellikle süt azılarının) erken kaybedilmesi,
- Diş gıcırdatma, diş sıkma, düşme ve çarpmaya bağlı travmalar,
Ortodontik Tedavi Başlangıç Yaşı Ve Süresi
Dişsel düzeltmelerde dişler ve çevre dokular (dişeti, periodonsium, alveol kemiği) sağlıklı ise yaş sınırı yoktur. Ergen veya erişkin bireylerde kısa veya uzun süreli ortodontik tedavi mümkündür. Hastanın yaşı sadece tedavinin süresini etkiler. Ancak bireyin kemik yapısında bir düzensizlik söz konusu ise yani iskeletsel bozukluk varsa yaş önemlidir. Bu nedenle çocuklarda alt ve üst çenedeki sürekli orta ve yan kesici dişlerin sürmeye başladığı 7-8 yaşlarında ilk Ortodontist muayenesi yapılması önerilir. Böylece büyüme ve gelişimi bozacak sorunlar erkenden saptanabilir (Ön açık kapanış, ön ve yan çapraz kapanış, hatalı yutkunma vb.).
Ortodontist gerek görürse 8-10 yaşları arasında tedaviye başlayabilir. Çeneleri ilgilendiren sorunlarda ise büyüme ve gelişimden yararlanmak için buluğ çağı öncesi (10-12 yaş) ortodontik tedavi planı yapmak gerekir.
Çocukken yapılamayan bazı tedavileri daha geç yaşlarda da yapmak mümkündür. Ancak özellikle iskeletsel bozukluklarda ve hatalı alışkanlıkların varlığında küçük yaşlarda alınan tedbirler, ileride ortaya çıkabilecek büyük sorunları önleyebilir.
Ortodontik tedavinin süresi, bireyin yaşına, düzensizliğin dişsel veya iskeletsel oluşuna ve kullanılan ortodontik apareylerin tipine göre değişmektedir. Çocuklardaki kısa süreli ortodontik tedaviler 6 ay-1 yıl, ergenler ve erişkinlerde yapılan uzun süreli ortodontik tedaviler ise 1-3 yıl arasında sürmektedir.
Ortodontik Tedavi Tipleri
Koruyucu Ortodontik Tedavi
Bu tedavilerde amaç, sürekli dişlerin düzgün sürebilmeleri için yeterli yeri hazırlamaktır. Diş çürüklerine eğilimli çocukların Pedodontist tarafından izlenmesi önerilir. Sürekli 1.Büyükazıların sürdüğü 6 Yaşından itibaren koruyucu uygulamalar planlanabilir. Bu amaçla, süt ve sürekli azı dişlerinde fissur örtücü ve flour uygulaması yapılması ve erken kaybedilen süt dişlerinin yerini korumak için sabit yer tutucuların hazırlanması ideal tedavi yaklaşımlarıdır. Süt ve sürekli dişlerin bir arada diş kavsinde olduğu Karışık Dişlenme dönemi, tedavi ve koruyucu uygulamaların yapıldığı bir süreçtir (6-12 yaş).
Önleyici Ortodontik Tedavi
Süt ve sürekli dişlerin beraber diş kavsinde olduğu Karışık Dişlenme Dönemi’nde (Ortodontik düzensizlik oluşturacak kötü alışkanlıkları (parmak emme, hatalı yutkunma vb.) önlemek veya diş kavsini genişletmek ve sürekli dişlere yer açmak için hareketli apareyler uygulanmaktadır.
Sabit Ortodontik Tedavi
Sürekli dişler sürdükten sonra dişlerin üzerine Ortodontist tarafından yapıştırılan ve tedavi sonunda çıkarılan metal veya seramik braketler ve bu braketlerin içinden geçen ortodontik teller aracılığıyla yapılmaktadır. Braketler dişlerin ön veya arka yüzeylerine yapıştırılabilmektedir. Sabit ortodontik tedavi sağlıklı dişler, dişetleri ve kemik destek dokusuna sahip her yaştaki bireye uygulanabilmektedir. Tedavi sonunda braketler çıkınca elde edilen düzgün dişlerin korunması ve bozulma olmaması için şeffaf plaklar veya dışarıdan görünmeyen sabit tellerle uzun süreli pekiştirme tedavisi yapılmaktadır.